Het kan behoorlijk ingewikkeld zijn om te bepalen wat er wel en niet mag op de werkvloer. Ook kan dit per land nogal verschillen. Deze keer schrijven we over de volgende situatie: in landen als Portugal en Frankrijk mag een werkgever je niet meer mailen na werktijd. Kunnen wij in Nederland ook zo’n wet op onbereikbaarheid krijgen?
Werk en privé
Hoe komt het eigenlijk dat we steeds meer met dit onderwerp bezig zijn? Volgens arbeidsrechtadvocaat Danielle Pinedo van Baker McKenzie heeft het vooral te maken met het vele thuiswerken door corona. Door dit thuiswerken wordt het steeds lastiger om werk en privé gescheiden te houden. Tegenwoordig is iedereen bijna altijd bereikbaar, je werkmail is op je telefoon geïnstalleerd en zo krijg je toch nog net dat mailtje mee tijdens op je vrije zaterdagmiddag. We zijn geneigd om ons toch verplicht te voelen om te reageren op werkmails en werkberichten. Dit zorgt ervoor dat er ook in onze vrije tijd een bepaalde werkdruk ontstaat. Werkgevers moeten aandacht blijven houden voor de mentale gezondheid van hun werknemers. In het kader van die mentale gezondheid zou het geen gek idee zijn om zo’n mailverbod in de wet op te nemen.
Het wetsvoorstel
Waarom hebben wij in Nederland nog niet het recht om onbereikbaar te zijn, terwijl de landen om ons heen dit wel hebben? Sinds Frankrijk in 2017 het recht op onbereikbaarheid vastlegde is er pas over gesproken in de politiek van Nederland. Pas twee jaar later werd er een wetsvoorstel gedaan. Maar de politiek vraagt zich af of het echt nodig is, om zo’n onbereikbaarheidswet in te voeren. Wij hebben de Arbowet natuurlijk al, waar werkgevers verplicht zijn om te voorkomen dat werknemers psychosociale arbeidsbelasting ervaren.
Komt er uiteindelijk zo’n wet, dan zal deze er ook enigszins anders uitzien dan in Portugal en Frankrijk. In Portugal is het zo dat de wet heeft opgenomen dat werknemers buiten werktijd recht hebben op onbereikbaarheid. Houdt de werkgever zich niet aan deze afspraak, dan is hij strafbaar. Deze wet is strenger dan in Frankrijk. Daar moet een bedrijf zelf met de werknemers afspreken tussen welke tijden er niet meer gemaild/gecommuniceerd mag worden. In Nederland ligt dat weer anders. Pinedo: “In het wetsvoorstel dat hier klaarligt, worden werknemers en werkgevers alleen verplicht om het gesprek aan te gaan. Van dat gesprek moet dan een verslag worden gemaakt en dat vormt het bewijs dat je aan de wet hebt voldaan. De werkgever wordt dus niet verplicht zich aan bepaalde tijden te houden voor het sturen van werkmails.”
Wat betekent dat in de praktijk?
Als de wet er komt, kunnen werkgevers over dit onderwerp in gesprek met de werknemers. Ze kunnen dan vragen hoe zij denken over de onbereikbaarheid en wat zij er van vinden als zij ’s avonds nog een mail krijgen. Hoe erg stoort het hen dan? Deze maatregel oogt vrijblijvend, maar deze wet zou wel kaders geven voor het voeren van een gesprek waarbij je je meer bewust wordt van dit onderwerp en de stress die je wellicht ervaart door mails buiten kantoortijd.
Gaat zo’n gesprek dan echt werken?
Pinedo: “Het is niet zo dat als je het als werkgever een keer hebt besproken, je dan meteen klaar bent. Als je risico’s in kaart brengt, ben je als werkgever verplicht om die te evalueren. Er zit dus een herhalingselement in. Bovendien: als een werkgever hier niets mee doet, kan er een waarschuwing volgen. Onderneemt hij dan nog steeds geen actie, dan kan een eis tot naleving of zelfs een boete worden opgelegd.”
Toch zal het waarschijnlijk niet zo snel gaan in ons land. Je hebt bijvoorbeeld ook met verschillende werktijden te maken. Als het bedrijf waar je werkt ook samenwerkingen heeft met internationale bedrijven, dan werken zij op andere tijdstippen en kun je dus ook een mail verwachten op jouw vrije uren. In Nederland wordt er vanuit gegaan dat je je eigen verantwoordelijkheid hier in neemt. Praat met je werkgever en probeer er samen uit te komen. Vaak staat er in de CAO ook nog het een en ander omschreven wat betreft onbereikbaarheid.